Nowości Cochrane Rehabilitation (styczeń 2019)

Czy wczesna mobilizacja poprawia wyniki leczenia udaru mózgu?

Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn śmierci i niepełnosprawności. Są dowody na skuteczność usług świadczonych przez wyspecjalizowane oddziały udarowe w zakresie redukcji ryzyka śmierci i długotrwałej niepełnosprawności u osób po udarze. Nie wiadomo natomiast które elementy interwencji wykonywanych w takich oddziałach są najbardziej skuteczne. Wczesna mobilizacja po udarze uznawana powszechnie jest podstawowy element działania na oddziałach udarowych. Ma ona na celu redukcję ryzyka powikłań unieruchomienia oraz zapewnienie stymulacji mózgu, która wdrożona wcześnie może sprzyjać pozytywnym zmianom plastycznym zachodzącym po udarze. Obiekcje dotyczące wczesnego uruchamiania pacjenta po udarze wynikają z potencjalnego ryzyka zmniejszenia dopływu krwi do uszkodzonego mózgu w następstwie elewacji głowy, a także podnoszenia ryzyka krwawienia sródczaszkowego.

Langhorne i wsp. w świeżo opublikowanym przeglądzie Cochrane próbują wyjaśnić, czy bardzo wczesna mobilizacja (nie później niż 48 godzin po wystąpieniu objawów ostrego udaru) poprawia wyniki leczenia, w porównaniu ze standardową opieką. W przypadku wczesnej mobilizacji mediana rozpoczęcia uruchamiania chorego wynosiła 18 godzin, zaś w grupach zwykłego postępowania 33 godziny, przy czym wszyscy pacjenci w byli zmobilizowani w ciągu 73 godzin po udarze. Uznano, że obok analizy skuteczności i bezpieczeństwa wczesnej mobilizacji ważnym celem pracy byłoby określenie optymalnego czasu rozpoczęcia uruchamiania. Na podstawie analizy wyników 9 badań z udziałem łącznie 2.958 uczestników stwierdzono obecność wysokiej jakości dowodów na brak różnic między bardzo wczesną mobilizacją a zwykłą opieką w zakresie ryzyka zgonu, utraty samodzielności, opieki instytucjonalnej, powikłań i zdolności chodzenia (chociaż według wyników najliczniejszej próby zawartej w przeglądzie mobilizacja przed upływem 24 godzin po udarze wiązała się ze zwiększonym ryzykiem śmierci i utraty samodzielności - z drugiej strony, wczesna mobilizacja łączyła się z większą wydolnością funkcjonalną i krótszym czasem pobytu w szpitalu osób, które przeżyły, ale dowody potwierdzające te wyniki były niskiej jakości). Dowody niskiej jakości potwierdziły również oszacowanie optymalnego czasu na rozpoczęcie uruchamiania chorego, jako 24 godziny po udarze.

We wnioskach autorzy sformułowali rekomendację ostrożności w uruchamianiu chorego w ciągu 24 godzin od wystąpienia udaru.

Czytaj więcej...

Czy terapia poznawcza i behawioralna prowadzona za pośrednictwem Internetu jest użyteczna u dorosłych z zespołem stresu pourazowego?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (2014) zdrowie psychiczne jest stanem pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, do którego konieczne jest realizowanie przez człowieka jego potencjału, wydajnego działania, zaangażowanie w życiu społeczności i zdolność radzenia sobie z normalnymi stresami życiowymi. Zespół stresu pourazowego (PTSD) polega na wystąpieniu zaburzeń psychicznych w następstwie uczestniczenia w traumatycznym wydarzeniu  o wyjątkowo brutalnej lub katastroficznej naturze, powodującego wszechogarniający stres, które może wiązać się albo z bezpośrednim doświadczeniem osobistym, albo uczestniczeniem jako obserwator w traumie zdarzającej się innej osobie (American Psychiatry Association , 2013, WHO 1992). Objawy PTSD obejmują nawracające negatywne myśli, wspomnienia, koszmary senne związane z przeżytym urazem prowadząc do pogorszenia nastroju lub funkcji poznawczych, lęk, depresję, nadmierną czujność i problemy ze snem. PTSD powoduje istotne obciążenie osobiste i społeczne.  .

Leczenie PSTD polega na terapii poznawczo-behawioralnej, behawioralnej i/lub (rzadko) farmakoterapii. PTSD można skutecznie leczyć rozmawiając z pacjentem, koncentrując się na przeżytym wydarzeniu urazowym, rekonstrukcji poznawczej myślenia i zachowania. Internet może okazać się efektywnym środkiem umożliwiającym stosowanie metod takich jak terapia poznawczo-behawioralna czy terapia behawioralna w sposób zdalny w środowisku domowym pacjenta, co przyczynić się może do wzrostu dostępu do leczenia i zmniejszenie jego kosztów.

Terapie za pośrednictwem Internetu są powszechnie stosowane w leczeniu depresji i lęku, ale przeprowadzono niewiele badań dotyczących ich skuteczności w leczeniu PTSD. Opublikowany niedawno przegląd Cochrane ocenia skuteczność internetowych metod leczenia PTSD u dorosłych pacjentów. Analiza obejmowała dziesięć randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 720 dorosłych uczestników. Uczestnicy badania zostali przydzieleni losowo do grupy otrzymującej leczenie za pośrednictwem Internetu lub otrzymujących standardowe leczenie albo nieleczonych, bądź wpisanych na listę oczekujących na leczenie. Przeanalizowano trzy typy strategii terapeutycznej: 1. pomoc zaangażowanego specjalisty, 2. program realizowany przez profesjonalistę z zakresu zdrowia psychicznego, 3. program samopomocy. Wspólnymi środkami tych strategii leczenia realizowanego przez Internet są: psychoedukacja, identyfikacja i modyfikacja wzorców poznawczych, zmiana zachowań i rozwój umiejętności samodzielnego radzenia sobie.

Autorzy zidentyfikowali bardzo niskiej jakości dowody na redukcję lęku i depresji po terapiach internetowych w porównaniu z brakiem terapii. W dwóch na dziesięć zakwalifikowanych do przeglądu pracach nie stwierdzono różnic między terapiami internetowymi a innym rodzajem terapii psychologicznej online. Żadne z przeanalizowanych badań nie przyniosło podstaw do uznania przez uczestników terapii internetowych jako akceptowalnego postępowania lub metody skutkującej w poprawie jakości życia. Żadne z badań nie wykazało opłacalności.

We wnioskach uznano istnienie bardzo niskiej wartości dowodów na skuteczność internetowych terapii poznawczych i/lub behawioralnych u chorych z PTSD ze względu na niewystarczającą liczbę przeprowadzonych badań. Terapie internetowe pozostają potencjalną alternatywą dla bezpośrednich interwencji psychologicznych, jednak potrzebne są dalsze badania uwzględniające takie parametry, jak redukcja negatywnych objawów, skutki niepożądane, opłacalność i wskaźnik rezygnacji z uczestnictwa w badaniu.

Czytaj więcej...

Nowości Cochrane Rehabilitation - grudzień 2018

Czy terapie zmierzające do poprawy funkcji połykania są skuteczne w leczeniu dysfagii w ostrej i podostrej fazie udaru?

Dysfagia dotyczy 27-64% osób, które przeżyły udar i może prowadzić do zatrzymania oddechu, zachłystowego zapalenia płuc, przedłużenia pobytu w szpitalu i pogorszenia jakości życia. U blisko połowy pacjentów w ciągu pierwszych dwóch tygodni po udarze dochodzi do spontanicznego ustąpienia dysfagii. U znacznej liczba chorych problem pozostaje przyczyniając się do przewlekłych problemów z przyjmowaniem posiłków. Nieleczona dysfagia nie tylko redukuje jakość życia, ale również prowadzi do ciężkich powikłań zwiększających ryzyko zgonu.

Interwencje logopedyczne wykorzystywane w leczeniu dysfagii obejmują rozmaite interwencje takie jest techniki kompensacyjne (modyfikacja składu i konsystencji pokarmu, pozycjonowanie głowy podczas jedzenia i połykania) ćwiczenia połykania mające na celu poprawę funkcji mięśniowej, a w ostatnich latach także nowe metody w postaci m.in. obwodowej elektrostymulacji mięśni gardła (PES), stymulacji elektrycznej nerwowo-mięśniowej (NMES) czy centralna stymulacji prądem stałym (tDCS).

Aktualny przegląd Cochrane identyfikuje 41 badań mających na celu ocenę skuteczności różnych metod leczenia zaburzeń połykania po udarze mózgu takich jak akupunktura, interwencje behawioralne, farmakoterapia, NMES, PES, stymulacja mechaniczna, tDCS. Przegląd wykazał brak badań porównujących skuteczność różnych interwencji. Autorzy przeglądu wyciągają wniosek, że leczenie dysfagii poprawia jakość życia pacjenta, skraca czas pobytu w szpitalu, poprawia skuteczność połykania i zmniejszając częstość infekcji płuc, jednak nie wpływa na ogólny poziom sprawności po udarze. Czytaj dalej…

Czy komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu samodzielnie lub w połączeniu z rehabilitacją oddechową są skuteczne w leczeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)?

POChP jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonu. Choroba zazwyczaj objawia się dusznością, zmęczeniem i nietolerancją wysiłku fizycznego i spowodowana jest długotrwałym oddziaływaniem czynników drażniących związanych z czynnym lub biernym paleniem, ekspozycją na zanieczyszczenie powietrza i narażeniem zawodowym. Rehabilitacja oddechowa określana jako kompleksowa interwencja polegająca na stosowaniu ćwiczeń leczniczych, edukacji pacjenta i zmianie stylu życia ma na celu poprawę stanu fizycznego i psychicznego pacjenta oraz promowanie długoterminowego przestrzegania zachowań prozdrowotnych.

Komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu to metody oddziaływania na umysł i ciało i obejmują m.in. techniki kontrolowanego oddychania, medytację i koncentrację zwarte w takich systemach terapeutycznych jak joga, tai chi, qigong. Dotychczasowy stan wiedzy co prawda potwierdza ich skuteczność w porównaniu do standardowego postepowania, jednak nie dopowiada na pytanie, czy powinny być stosowane jako uzupełnienie czy jako zamiennik rehabilitacji oddechowej.

W aktualnym przeglądzie Cochrane przeanalizowano zarówno randomizowane badania kontrolowane porównujące komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu stosowane przez co najmniej 4 tygodnie porównaniu, jak i dodane do klasycznej rehabilitacji oddechowej osób z POChP.

Niska jakość uzyskanych dowodów na skuteczność komplementarnych metod aktywizujących opartych na ruchu w porównaniu z i dodanych do rehabilitacji oddechowej, zdecydowały o pozostawieniu głównego pytania zadanego w przeglądzie Cochrane nierozstrzygniętym. programy rehabilitacji oddechowej w większości przypadków obejmowały jedynie jako aktywizację ruchową niestrukturalne treningi marszowe. To, wraz z niską jakością dowodów, ograniczyło zaufanie autorów do obserwowanych efektów. Według dostępnych dowodów komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu są skuteczniejsze niż rehabilitacja oddechowa w odniesieniu do wpływu na jakość życia swoistą dla POChP, zaś dodane dodaniu do rehabilitacji oddechowej powodują wzrost ogólnej jakości życia. Z drugiej strony, komplementarne metody aktywizujące oparte na ruchu nie są skuteczniejsze od rehabilitacji oddechowej w zakresie wpływu na duszność. Czytaj dalej…

Jaka jest skuteczność rehabilitacji z zastosowaniem protezowania w poprawianiu funkcji chodu starszych osób po jednostronnej amputacji kończyny dolnej na poziomie uda lub stawu kolanowego z przyczyn naczyniowych?

Powikłania naczyniowe to najważniejsza przyczyna amputacji kończyn dolnych w krajach rozwiniętych. 37% takich amputacji u pacjentów w wieku powyżej 60 lat obciążonych cukrzycą i miażdżycą tętnic obwodowych wykonywana jest na poziomie  uda lub stawu kolanowego. Znaczna część tych pacjentów po amputacji otrzymuje protezę kończyny dolnej z zamiarem odtworzenia funkcji chodu. Jednak spośród tych pacjentów nie osiąga oczekiwanych osiągnięć funkcjonalnych. Celem aktualnego przeglądu Cochrane była ocena powodzenia terapii i zdarzeń niepożądanych w trakcie rehabilitacji z zastosowaniem protezowania u osób po jednostronnej amputacji z przyczyn naczyniowych na poziomie uda lub stawu kolanowego u starszych osób na podstawie badań randomizowanych.  

Pomimo wagi tematu zidentyfikowano tylko jedno randomizowane badanie kontrolowane z udziałem 10 osób. W pracy tej analizowano efekt masy protezy kończyny dolnej na funkcję chodu. Niska liczność badanej grupy oraz bardzo niska jakość przedstawionych dowodów powodują, że obecnie nie można odpowiedzieć na pytanie o skuteczność rehabilitacji z zastosowaniem protezowania u starszych osób po amputacji naczyniowej na poziomie uda lub kolana. Autorzy przeglądu podkreślili konieczność prowadzenia randomizowanych kontrolowane badań nad skutecznością rehabilitacji w celu poprawę funkcjonowania osób po amputacji kończyny dolnej. Czytaj dalej…

13 Światowy Kongres Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej, Kobe 9-16 czerwca, 2019

W dniu 7 stycznia 2019 roku mija termin zgłaszania prac na 13 Światowy Kongres Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej odbywający się w Kobe w Japonii w dniach 9-16 czerwca, 2019.

Więcej na temat Kongresu znajdziesz TUTAJ.

Aby zapoznac się z tematami abstraktów, kliknij TUTAJ.

Aby zgłosić pracę, wejdź TUTAJ. 

Nowości Cochrane Rehabilitation - listopad 2018

Czy interwencje mające na celu zmniejszenie liczby upadków osób starszych w placówkach opiekuńczych i szpitalach są skuteczne?

Istnieje wiele wewnątrz- i zewnątrzpochodnych czynników odpowiedzialnych za upadki u osób starszych. Interwencje mające na celu zapobieganie upadkom, takie jak ćwiczenia fizyczne, farmakoterapia (np. suplementacja witaminą D), przystosowanie środowiska lub zastosowanie technologii wspomagających funkcjonowanie (np. systemy alarmowe), interwencje socjalne i edukacyjne pozostają w powszechnym użyciu i ich skuteczność jest przedmiotem badań. Najbardziej zasadne wydają się interwencje kompleksowe łączące wiele strategii dobieranych w oparciu o indywidualną ocenę czynników ryzyka upadku.

Najnowszy przegląd Cochrane jest aktualizacją poprzedniej analizy podsumowującej istniejące dowody wpływu ukierunkowanych interwencji mających na celu zapobieganie upadkom stosowanych jako uzupełnienie rutynowej opieki w ośrodkach opieki długoterminowej i szpitalach. Obecnie przeanalizowano 95 randomizowanych badaniach kontrolowanych, spośród których 13 analizuje efektywność kompleksowych interwencji.

Wyniki wskazują, że ośrodkach opiekuńczych wpływ ćwiczeń i farmakoterapii na zapobieganie upadkom jest nadal niepewny. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że suplementacja witaminą D zmniejsza częstość, ale nie ryzyko upadku, podczas gdy wpływ interwencji wieloczynnikowych na częstość upadków jest niepewny i mogą one odgrywać niewielka role w redukcji ryzyka upadków.

Również w opiece szpitalnej efektywność fizjoterapii dodanej do standardowego postępowania daje niepewny efekt w odniesieniu do częstości upadków i ryzyka upadku.

Interwencje kompleksowe mogą zmniejszyć częstość występowania upadków u pacjentów po ostrym okresie choroby, jednak w tych okolicznościach wpływ interwencji terapeutycznych na ryzyko upadku jest nadal niepewny.

Czytaj dalej...