Sytuacja epidemiologiczna związana z pandemią SARS-Cov-2 powoduje istotne zmiany w praktyce rehabilitacji w różnych krajach Europy i świata. poniżej znajdą Państwo materiały ilustrujące podejścia tego problemu w różnych krajach, a także publikacje międzynarodowe dotyczące COVID-19 lub bezpośrednio związanej problematyki. Artykuł jest aktualizacją materiału zamieszczonego 27 marca 2020.
1) stanowisko SIMFER (Włoskiego Towarzystwa medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji)
2) Rekomendacje Komitetu Doradczego Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji przy Ministerstwie Zdrowia Republiki Słowenii udostępnione przez dr. Klemena Grabljeveca z University Rehabilitation Institute, Ljubljana, Slovenia
3) wytyczne fizjoterapii oddechowej w COVID-19 na podstawie zasobów Cochrane i BMJ
4) poradnik Zhejiang University School of Medicine (kompendium ogólne dla fachowców ochrony zdrowia zajmujących się pacjentami z COVID-19).
5) rekomednacje z Singapuru na podst. Archives of Physical Rehabilitation Medicine
6) Artykuł opisujący odległy efekt ARDs
7) wytyczne fizjoterapii oddechowej w COVID-19 z Lancashire Teaching Hospital (UK)
8) stanowisko UEMS
9) postępowanie w okresie następującym po fazie ostrej COVID-19: rehabilitacja i opieka paliatywna
10) FIZJOTERAPIA W INTENSYWNEJ OPIECE MEDYCZNEJ Przegląd piśmiennictwa (Chest, 2013)
11) OCENA FUNKCJONALNA OSOBY W STANIE KRYTYCZNYM: OKRES OSTRY, FAZA PO OKRESIE OSTRYM I OKRES PO HOSPITALIZACJI (PRZEGLĄD NARRATYWNY NARZEDZI DIAGNOSTYCZNYCH (Austr Crit Care, 2011)
12) RYZYKO TRANSMISJI OSTREJ INFEKCJI ODDECHOWEJ NA PERSONLE MEDYCZNY W CZASIE WYBRANYCH ZABIEGÓW NA DROGACH ODDECHOWYCH - intubacja, tracheostomia, bronchoskopia, wentylacja, odsysanie dróg oddechowych, inhalacje, fizjoterapia oddechowa, BiPAP, CPAP (PLOS ONE, 2012)
13) DYSPERSJA POWIETRZA PODCZAS KASZLU Z UŻYCIEM MASKI I BEZ NIEJ (PLOS ONE, 2012)
14 i 15) REHABILITACJA PO WYPISIE OSOBY HOSPITALIZOWANEJ ZE STANEM KRYTYCZNYM Z ZESPOŁEM SŁABOŚCI PO INTENSYWNEJ TERAPII (14: J Crit Care, 2015; 15: Cochrane Collaboration systematic review- J Cachexia Sarcopenia Muscle 2016)
16) COVID-19 Raport dla Oddziałów Rehbailitacji Stacjonarnej (American Academy of Physical Medicine and Rehabilitation, 2020)
17) Objawy kardologiczne COVID-19
18) koagulopatie i zespół antyfosfolipidowy w COVID-19
20) Objawy neurologiczne COVID-19
21) COVID-19 u dzieci
22) Remdesivir w leczeniu COVID-19 (One Health, 2020)
23) Charakterystyka kliniczna SARS-CoV-2 - metaanaliza (Clin Virol, 2020)
24) Charakterystyka kliniczna i epidemiologiczna COVID-19 (Lancet, 2020)
25) Charakterystyka kliniczna i ryzyko śmiertelności COVID-19 (Lancet, 2020)
26) Schemat przebiegu zakażeń COVID-19 (Rahme RJ)
27) System ochrony zdrowia wobec epidemii COVID-19 - doświadczenie włoskie (Lancet, 2020)
28) System ochrony zdrowia wobec epidemii COVID-19 - doświadczenie hiszpańskie (Lancet, 2020)
29) Lopinavir–Ritonavir u dorosłych z Covid-19 o cięzkim przebiegu (NEJM, 2020)
30) Chlorochina w COVID-19 (Antiviral Research, 2020)
31) KORONAWIRUSY: ZDOLNOŚĆ PRZETRWANIA NA POWIERZCHNIACH I WRAZLIWOŚĆ NA ŚRODKI BIOBÓJCZE (J Hosp Inf, 2020)
32) COVID-19 i osoby z chorobami nerwowo-mięsniowymi (stanowisko World Muscle Society)
33) FIZJOTERAPIA U OSÓB Z COVID-19 W OKRESIE OSTRYM W FAZIE SZPITALNEJ (J Physiother, 2020)
34) Działania podejmowane w zakresie organizacji rehabilitacji i medycyny fizykalnej w krajach członkowskich ESPRM: wyniki ankiety europejskiej (7.04.2020)
35) Zaproszenie na webinar przygotowany przez ESCMID (The European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases) “COVID-19: An unexpected pandemic challenge to unprepared health care systems”, piątek 10 kwietnia, 16.00 CET.
36) Fizjoterapia oddechowa w COVID-19 (J Physiother 2020); rekomendacje postępwania w okresie podostrym (Turk J PRM 2020)
37 i 38) Przygotowanie systemu rehabilitacji do wyzwań związanych z COVID-19 - przykład włoski (37. Negrini et al. Eur J Phys Rehabil Med, 2020; 38. Boldrini et al. Eur J Phys Rehabil Med, 2020)
39) Koordynacja kierowania pacjentów wymagających pilnej rehabilitacji: udostępnione przez prof. Iuly Treger M.D., PhD, MHA, Department of Rehabilitation, Soroka Medical University Center
40) najnowsze wytyczne opublikowane na platformie edukacyjnej MEDSCAPE:
- wentylacja pacjentów z COVID-19 (European Society of Intensive Care Medicine and the Society of Critical Care Medicine);
- zaopatrzenie dróg oddechowych i intubacja dotchawiczej (Società Italiana di Anestesia Analgesia Rianimazione e Terapia Intensiva (SIAARTI) Airway Research Group and the European Airway Management Society);
- środki bezpieczeństwa osobistego podczas pracy z pacjentami z podejrzeniem lub potwierdzeniem COVID-19 (American Society of Anesthesiologists - ASA);
- przygotowanie stanowiska pracy (Occupational Safety and Health Administration - OSHA);
- Kontrola infekcji i prewencja COVID-19 w ośrodkach pielęgnacyjnych (Centers for Medicare & Medicaid Services - CMS)
- Postępowanie podczas ciąży i połogu (International Society of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology)
- Stosowanie masek (US Food and Drug Administration - FDA)
- Postępowanie w komplikacjach sercowych COVID-19 (American College of Cardiology)
41) Prof. Henk Stam, Prezydent Europejskiej Akademii Rehabilitacji Medycznej (EARM) wzywa do działania w obliczu wzrostu liczby osób z zespołem zaburzeń po intensywnej terapii (Post Intensive Care Syndrom - PICS) i odnośny artykuł w J Rehabil Med, 2020.
42) Brugliera L. Rehabilitacja pacjentów z COVID-19 (J Rehabil Med, 2020)
43) Khan F. Amatya B. Rehabilitacja medyczna w obliczu panedmii - komentarz (J Rehabil Med, 2020)
44) Vigorito C. COVID-19: konsekwencje dla rehabilitacji kardiologicznej (Monaldi Archives for Chest Disease, 2020)
45) Masiero S. COVID-19, balneterapia, układ odpornościowy człowieka (Int J Biometeorol, 2020)
46) Tur BS, Evick D. Is PRM needed much more for COVID-19 pandemic? (Turk J Phys Med Rehab 2020)
47) Rehabilitacja ze szczególnym uwzględnieniem poprawiania funkcji wentylacyjnej w fazie ostrej i późniejszej OOVID-19 (Kiekens, Eur J Phys Rehabil Med 2020)
48) Przygotowanie systemu rehabilitacji do wyzwań związanych z COVID-19 - Wielka Brytania (Singh, Eur J Phys Rehabil Med 2020)
49) Przygotowanie systemu rehabilitacji do wyzwań związanych z COVID-19 - Szanghai (Zhong, Eur J Phys Rehabil Med 2020)
50) Rola rehabilitacji w pandemii COVID-19 - Jianan Li - były Prezydent ISPRM (Eur J Phys Med Rehabil 2020)
51) COVID-19 i niepełsnopsrawność dzieci. Trabacca A (Eur J Phys Med Rehabil 2020)
52) Wpływ COVID-19 na system rehabilitacji i działalność lekarzy rehabilitacji w Hiszpanii. Chaler J (Eur J Phys Med Rehabil 2020)
53) Telemedycyna w dobie pandemii COVID-19. Negrini S (Eur J Phys Med Rehabil 2020)
54) Zmiana potrzeb w zakresie rehabilitacji - przegląd systematyczny - aktualizacja. Ceravolo MG (Eur J Phys Med Rehabil 2020)
55) cztery artykuły opisujące zespół Guillain Barre w przebiegu COVID-19 (the Lancet, NEJM, J Clin Nerioscience, IDCases) zamiesczone dzięki uważności dr Joanny Jabłońskiej Brudło z Oddziału Pomorskiego PTReh
56) Aerodynamiczna analiza zachowania cząstek wirusa SARS-CoV-2 w aerozolach - ważne z perspektywy bezpieczństwa personelu medycznego Liu Y (Nature, 2020)
57) Objawy kliniczne COVID-19: duża rozpiętość możliwości objawów klinicznych ma wpływ na skutecznośc strategii testowania) Vetter P. (BMJ, 2020)
57a) znaczenie osłabienia smaku i węku w diagnostyce COVID-19. Bénézit F. (Lancet, 2020)
58) Prognostyka pandemii COVID-19. Adam D. (Nature, 2020)
60) COVID-19 i uszkodzenia rdzenia kręgowego (URK) - treść numery specjalnego Spinal Cord Series and Cases: a) medycyna URK w okresie pandemii; b) cechy kliniczne COVID-19 u osób z URK; c) nietypowy przebieg kliniczny COVID-19 w URK; d) skrining i tirage w kierunku COVID-19 u osób z URK; e) Pierwszy przypadek URK z COVID-19 we Włoszech; f) wyniki międzynarodowej ankiety na temat wpływu pandemii SARS Cov-2 na leczenie osób z URK ; g) edytorial: pandemia jako wyzwanie i nowe perspektywy działania; h) pandemia, zmiany klimatyczne i niepełnosprawność związana z URK; i) pandemia i przygotowania do klęski żywiołowej a potrzeby osób z URK: rzeczywistość wybrzeża atlantyckiego
61) Powrót do sportu po infekcji COVID-19 - ryzyko zapalenia mięśnia serca: a) Shellhorn P. Eur Heart J 2020; b) Dores H. Br J Sports Med 2020
62) Zdaniem eksperta (dr Fotini Soliotis, konsultant reumatolog, Poole Hospital in Dorset): COVID-19 u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów - artykuł z platformy edukacyjnej Medscape
63) Rehabilitacja po ostrym COVID-19 (Sheehy LM. JMIR Publications, 2020)
64) Zmiany i odzyskiwanie wydolności fizycznej po ciężkim zespole zaburzeń oddechowych w przebiegu COVID-19 (Rooney S. Physical Therapy, 2020)
65) Rola lekarzy rehabilitacji w pandemii COVID-19 (Carda S. European journal of PRM, 2020)
66) wpływ pandemii COVID-19 na populację osób z niepełnosprawnością (Lebrasseur A. Disabil & Health J. 2020)
67) przewlekłe neurospychiatryczne konsekwencje COVID-19 (Erausquin DA. Alzheimer&Dementia 2020)
68) Telerehabilitacja pacjentów z dystrofią Duchenne'a (Sobierajska-Rek et al.: The 3rd International Electronic Conference on Environmental Research and Public Health, 2021)
69) dysfagia po intubacji (Frajkova et al. Dysphagia, 2020)
70) przetrwałe objawy COVID-19 w świetle doświadczeń pacjentów (Gorna R, Lancet, 2021)
