Wspomagane elektromechanicznie ćwiczenia chodu po udarze

Udar mózgu jest dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego w wyniku zaburzenia przepływu mózgowego. Udar mózgu jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie i główną przyczyną niepełnosprawności. U osób dotkniętych udarem często występują zaburzenia funkcji ruchowej, czuciowej i percepcji wzrokowej. Trzy miesiące po udarze około 20% pacjentów pozostaje na wózku inwalidzkim, a niemal 70% wykazywało obniżenie szybkości chodu i wydolności. Rehabilitacja osób po udarze mózgu ma na celu zwiększenie funkcjonalnej niezależności i poprawy wydolności w czynnościach codziennych. Ćwiczenia funkcji chodu odgrywają główną rolę w odzyskiwaniu zdolności chodzenia. Współczesne koncepcje faworyzują ćwiczenia o większej intensywności, z powtarzaniem zadań specyficznych dla trenowanych czynności. Użytecznymi narzędziami wspomagającymi terapeutów i ułatwiających udział pacjentów w ćwiczeniach chodu o pożądanej intensywności są roboty (urządzenia programowane do automatycznego wspomagania wykonywania określonych zadań) i urządzenia elektromechaniczne (mechaniczne sterowane elektrycznie). M.in. zautomatyzowane elektromechaniczne ortozy o typie egzoszkieletów czy urządzeń z końcowym efektorem (m.in. Lokomat, Exowalk, Gait Trainer GT I) umożliwiają powtarzalne ćwiczenie złożonych cykli chodu (w warunkach częściowego odciążenia masy ciała lub z całkowitym obciążeniem).

Omawiany przegląd Cochrane odpowiada na pytanie, czy urządzenia elektromechaniczne są pomocne i bezpieczne w poprawiania funkcji chodu w porównaniu z klasyczną fizjoterapią lub zwykłą, będąc aktualizacją przeglądów systematycznych Cochrane opublikowanych w 2007 i 2017 roku. Analizowane wyniki obejmowały prędkość chodu, zdolność chodu, akceptowalność terapii i odsetek zgonów w trakcie interwencji. Obecny przegląd obejmował 62 badania opublikowane i/lub zarejestrowane do 6 stycznia 2020 r. z udziałem 2440 dorosłych uczestników. Wyniki wykazały, że wspomagane elektromechanicznie urządzenia do ćwiczeń chodu w połączeniu z fizjoterapią zwiększają zdolność samodzielnego chodu. Zastosowanie tych urządzeń  w terapii może poprawić prędkość chodu i prawdopodobnie nie poprawią średniej zdolności chodu. Większe korzyści odnoszą osoby niechodzące i te, u których zastosowano interwencję wcześnie po udarze.  Powyższe wyniki należy interpretować z ostrożnością, ponieważ niektóre badania (i) obejmowały pacjentów chodzących, (ii) przyjmowały różny czas użytkowania urządzeń i różną częstotliwość ćwiczeń, (iii) dopuszczały stosowanie urządzeń z elektrostymulacją. Ćwiczenia chodu wspomagane urządzeniami  elektromechanicznymi nie zwiększały ryzyka rezygnacji z udziału w badaniu podczas interwencji ani ryzyka zgonu. Osoby po udarze, u których stosowane są ćwiczenia chodu wspomagane urządzeniami elektromechanicznymi w połączeniu z fizjoterapią, mają większa szansę poprawy funkcji chodu niż osoby, u których ćwiczenia chodu odbywają się bez tych urządzeń.

Interwencje zwiększające aktywność fizyczną osób z wadą wrodzoną serca

Wada struktury serca jest jedną z najczęstszych wad wrodzonych, występującą w około 1% wszystkich żywych urodzeń. Osoby z wadą wrodzoną serca miewają złożoną niepełnosprawność u przyczyny której leżą zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Odsetek pacjentów z wadą wrodzoną serca dożywających dorosłości wzrasta w ostatnich dziesięcioleciach z powodu wzrostu skuteczności diagnostyki prenatalnej, postępu chirurgii i wcześniejszego wdrażania leczenia. Tradycyjnie osoby z wadą wrodzoną serca rzadko angażują się w sport lub inne aktywności fizyczne ze względu na obawę pogorszenia stanu zdrowia. W efekcie w tej populacji wydolność krążeniowo -oddechowa jest z reguły niska i są gorsze wskaźniki zdrowia psychospołecznego. Co więcej, siedzący tryb życia sprzyja występowaniu otyłości i chorób układu krążenia u pacjentów z wadą wrodzoną serca, co ma konsekwencje zarówno w postacie podwyższonej zachorowalności, jak i śmiertelności. W chwili obecnej coraz więcej obserwacji przemawia za uzytecznością interwencji zwiększających aktywność fizyczną u osób z wadą wrodzoną serca, chociaż skuteczność i bezpieczeństwo tych działań nie są znane.

Omawiany przegląd systematyczny Cochrane ma na celu ocenę skuteczności i bezpieczeństwa interwencji promujących aktywność fizyczną, ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia lecznicze) u osób wadą wrodzoną serca niezależnie od wieku i wcześniejszych interwencji medycznych w porównaniu z grupami kontrolnymi pozostającymi bez aktywności fizycznej lub uprawiających typową dla siebie aktywność. Głównymi analizowanymi punktami końcowymi były: wydolność krążeniowo-oddechowa, jakość życia związana ze zdrowiem oraz wyniki pomiarów aktywności fizycznej dokonywanych rzez przenośne urządzenia, podczas gdy wśród drugorzędnych wyników znalazły się „subiektywne” odczucia dotyczące aktywności fizycznej, powrót do aktywności zawodowej lub edukacji, częstość hospitalizacji, siła mięśniowa i zdarzenia niepożądane. Na podstawie analizy 15 randomizowanych badań kontrolowanych z udziałem 924 osób wykazano, że interwencje zwiększające aktywność fizyczną osób z wadą wrodzoną serca prawdopodobnie nieznacznie poprawiają wydolność krążeniowo-oddechową i siłę mięśni (dowody o umiarkowanej jakości) i mogą nieznacznie poprawiać codzienne uczestniczenie w aktywnościach fizycznych (dowody o niskiej jakości). Zidentyfikowano dowody o bardzo niskiej jakości, że interwencje zwiększające aktywność fizyczną  poprawiają jakość życia związaną ze zdrowiem. Ponadto nie odnotowano żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych związanych z interwencjami, a także nie obserwowano niepożądanych zmian struktur serca.

Chociaż uzyskane wyniki wydają się obiecujące, potrzebne są dalsze badania (w postaci dużych i długoterminowych randomizowanych wieloośrodkowych prób), uwzględniające długoterminową obserwację wyników takich jak śmiertelność, zachorowalność i efektywność kosztowa. Co więcej, badanie skuteczności interwencji zwiększających aktywność fizyczną osób z określonymi wadami serca może być użyteczne w lepszej indywidualizacji zaleceń.