Nowości Cochrane Rehabilitation (luty 2020)
Nauka czytania u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną
Niepełnosprawność intelektualna jest definiowana jako iloraz inteligencji (IQ) na poziomie dwóch lub więcej odchyleń standardowych poniżej średniej populacji lub bezwzględny wynik IQ poniżej 70. Niepełnosprawność intelektualna wpływa na funkcjonowanie w obszarze poznawczym (uczenie się, rozwiązywanie problemów, osąd) i adaptacyjnym (czynności podejmowane samodzielnie). Niepełnosprawność intelektualna dotyczy około 1% populacji, przy czym 85% spośród osób z niepełnosprawnością intelektualną reprezentuje łagodny stopień upośledzenia.
Niezbędna w dzisiejszym świecie umiejętność czytania i pisania jest jedną z kompetencji intelektualnych, która bywa trudna do osiągnięcia przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Powszechne jest przekonanie, że ułatwienie osiągnięcia umiejętności czytania jest podstawowym warunkiem integracji uczniów ze specjalnymi potrzebami.
Niepełnosprawność intelektualna obejmuje niejednorodną grupę zaburzeń o zróżnicowanym wpływie na rozwój umiejętności. Zdolność czytania i rozumienia koreluje z kompetencjami w zakresie języka mówionego, świadomością fonemiczną, przetwarzaniem fonologicznym, pamięcią roboczą, funkcją wykonawczą i zdolnością wnioskowania. Zrozumienie tych zależności jest istotne w planowaniu opartych na dowodach naukowych programów edukacyjnych. Aktualny przegląd systematyczny Cochrane poświęcony analizie skuteczności interwencji terapeutycznej mającej na celu naukę czytania dla osób z niepełnosprawnością intelektualną ma na celu zebranie naukowych podstaw dla praktyki klinicznej, sposobu nauczania i orientację przyszłych badań w tym zakresie.
Celem pracy była ocena skuteczności interwencji edukacyjnej w zakresie umiejętności czytania u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Do analizy włączono 7 randomizowanych badań opublikowanych przed październikiem 2019 r. pochodzących z USA, Kanady i Wielkiej Brytanii. W 4 badaniach ujawniono źródła finansowania. W analizowanych próbach ogółem wzięło udział 352 uczniów w wieku 4–21 lat z niepełnosprawnością intelektualną. Interwencje w postaci nauki czytania porównano z grupami kontrolnymi (obserwacja bez interwencji, osoby z listy oczekujących, interwencja edukacyjna bez nauki czytania lub interwencja nakierowana jedynie na skupienie uwagi). Obszarami interwencji były: świadomość literowo-dźwiękowa (świadomość fonologiczna i fonika), konwersja dźwięków w słowa (kodowanie semantyki), czytanie słów (przetwarzanie leksykalne), poprawne wymawianie słów pisanych (dekodowanie) oraz budowanie słownictwa (umiejętności językowe). Metody interwencji obejmowały rozpoznawanie słów pisanych i ich wypowiadanie, przy czym stosowane techniki czytania to (a) bezpośrednie, wyraźne instrukcje; (b) modelowanie; (c) ćwiczenia; (d) wyrabianie automatyzmu lub płynności; (e) systematyczne podpowiedzi i ich wycofywanie; (f) korekcyjne informacje zwrotne; oraz (g) strukturalizacja. W przeglądzie omówiono również znaczenie różnych czynników wpływających na rozwój umiejętności czytania. Jako pierwszorzędowe wyniki przyjęto świadomość fonologicznej, umiejętność czytania słów, dekodowania, zdarzenia niepożądane. Jako drugorzędne wyniki uznano płynność w trakcie czytania na głos i umiejętności językowe. Stwierdzono istnienie dowodów na poziomie 1) niskim do umiarkowanego na wpływ interwencji na podstawowe umiejętności czytania; 2) umiarkowanym na wpływ interwencji na świadomość fonologiczną, biegłość w czytaniu na głos i umiejętności językowe; oraz 3) niski na wpływ interwencji na umiejętność dekodowania. W żadnym z badań nie obserwowano skutków ubocznych. Stwierdzono ryzyko stronniczości, głównie ze względu na brak zaślepienia uczestników i/lub osób uczących oraz oceniających wyniki. Wyniki przeglądu dostarczają dowodów, że interwencje mające na celu naukę czytania skutkują niewielką lub umiarkowaną poprawą świadomości fonologicznej, zdolności czytania słów, dekodowania, ekspresji i rozumienia mowy oraz płynności w mówieniu. Wnioski są zbieżne z wynikami wcześniejszych badań.
Niski do umiarkowanego poziom jakości dowodów jest skutkiem ograniczonej liczby badań zakwalifikowanych do przeglądu i małej liczby uczestników. Protokoły przyszłych badań powinny uwzględnić większą liczność prób, spełnienie kryteriów zaślepienia, ukierunkowanej na wieloskładnikową interwencję w nauce czytania. Celem przyszłych przeglądów systematycznych i metaanaliz powinno być opracowanie wytycznych w zakresie czasu trwania interwencji i kwalifikację uczestników reprezentujących szerszy przedział wiekowy oraz segregacja uczestników w grupach wiekowych (przedszkolna, uczniowie szkoły podstawowej, młodzież, młodzi dorośli itp.). Te modyfikacje umożliwiłyby opartą na dowodach poprawę jakości praktyki w zakresie nauki czytania dla szerszego segmentu populacji z niepełnosprawnością intelektualną.
Oczekiwania poprawy stanu zdrowia i przewidywanie wyników u osób z niespecyficznym bólem dolnego odcinka kręgosłupa: przegląd czynników prognostycznych
Ból dolnego odcinka kręgosłupa jest najczęstszą dolegliwością populacji osób dorosłych i główną przyczyną niepełnosprawności. Większość pacjentów cierpi z powodu bólu niespecyficznego, czyli bólu, którego nie można przypisać konkretnej patologii, takiej jak uszkodzenie strukturalne czy zapalenie. 60 - 80% osób z bólem dolnego odcinka kręgosłupa zgłaszających się do lekarza ma ryzyko odczuwania dolegliwości w rocznym okresie obserwacji.
Chociaż dotychczas nie zidentyfikowano najistotniejszych przyczyn większości przypadków niespecyficznych bólów dolnego odcinka kręgosłupa, to jednak stwierdzono szereg czynników powiązanych z gorszym rokowaniem, takich jak podeszły wiek, zły ogólny stan zdrowia, niepełnosprawność, stres, niekorzystny profil behawioralnym zaburzenia poznawcze, wymagająca wysiłku praca i uwikłanie w proces odszkodowawczy. Wykazano ponadto, że adekwatność oczekiwań pacjentów w zakresie wyników leczenia i powrotu do zdrowia mają związek z wynikami leczenia. Biorąc pod uwagę, że jest to potencjalnie modyfikowalny czynnik prognostyczny, aktualny przegląd Cochrane skupia się na tym zagadnieniu.
Celem przeglądu było ustalenie, czy u osób cierpiących na bóle dolnego odcinka kręgosłupa pozytywne oczekiwanie powrotu do zdrowia wpływa na odczuwanie bólu, powrót do aktywności i powrót do pracy po leczeniu. Sześćdziesiąt publikacji spełniło kryteria włączenia, w tym zidentyfikowano 50 badań nadawało się do syntezy opisowej, zaś 24 przedstawiały wyniki do opracowania metaanalitycznego. Ogółem w analizowanych badaniach wzięło udział 30.530 osób.
Stwierdzono obecność dowodów średniej jakości na silny związek pozytywnych oczekiwań na wynik w postaci powrotu do pracy lub utrzymania pracy. Mniej pewne były związki rokowania z poziomem zaburzeń funkcjonalnych i intensywności bólu (umiarkowany związek). Stwierdzono obecność dowodów niskiej jakości na związek oczekiwań pacjenta i klinicznie istotnych wyników leczenia. Konieczne są dalsze badania w celu oceny właściwości psychometrycznych pomiaru oczekiwań pacjentów.
14 Światowy Kongres ISPRM 4-9 marca 2020 Orlando, USA
Już za niespełna 5 tygodni rozpocznie się Światowy Kongres ISPRM w Orlando, na Florydzie. To historyczne wydarzenie ma istotne znaczenie dla dynamicznie rozwijającej się na całym świecie specjalizacji medycyny fizykalnej i rehabilitacji. Światowy Kongres odzwierciedla aktualny postęp wiedzy i wywiera wpływ na sposób leczenia, aktywność naukową, edukację i wiele innych ważnych aspektów naszej specjalności.
Dotychczas odnotowano rejestrację ponad 2000 lekarzy rehabilitacji z 75 krajów. Członkowie indywidualni ISPRM przy rejestracji mogą korzystać z 30% zniżki. Aby się zarejestrować kliknij tutaj
Wśród zaproszonych gości na Kongresie wystąpią:
Fary Khan, MD, MBBS
Royal Melbourne Hospital, Australia
Levent Özçakar, MD
Hacettepe University Medical School, Turcja
Dr Fabrisia Ambrosio, MPT
University of Pittsburgh, USA
Dr Stefano Negrini
Cochrane Rehabilitation, Włochy
Gerold Stucki, MD, MS
Swiss Paraplegic Research, Szwajcaria
Dr Walter Frontera
University of Puerto Rico, USA
Dr Jean-Michel Gracies
Hôpital Henri Mondor, Francja
Dr Marta Imamura
WHO, Brazylia
Thierry Deltombe, MD
UCLouvain, Belgia
Dr Yoko Inamoto
Fujita Health University, Japonia
Nowości Cochrane Rehabilitation - styczeń 2020
Interwencje paliatywne u osób ze stwardnieniem rozsianym
Stwardnienie rozsiane (SM) jest postępującą chorobą dotyczącą około 2,3 miliona ludzi na całym świecie. Jest to choroba o tle autoimmunologicznym, zapalnym i wiąże się z procesem demielinizacji struktur mózgu i rdzenia kręgowego. Powoduje deficyty ruchowe, poznawcze i ograniczenia w zakresie wydolności w czynnościach codziennych, które w znaczący sposób wpływają na samodzielność i jakość życia pacjenta. Stwardnienie rozsiane bywa najczęściej rozpoznawane u osób w wieku produktywnym, toteż utrata samodzielności wywiera istotny efekt społeczny powodując znaczące obciążenie dla pacjenta, jego bezpośredniego otoczenia, osób sprawujących opiekę, jak i systemów ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego.
Opieka paliatywna ma na celu poprawę jakości życia zarówno pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, jak i ich rodzin. Interwencje paliatywne są ukierunkowane na ból oraz problemy psychologiczne, duchowe i społeczne osób z SM z niewystarczającą odpowiedzią na zastosowane leczenie. Interwencje w zakresie opieki paliatywnej można podzielić na stosowane we wczesnym okresie choroby, leczenie objawowe poprawiające jakość życia oraz opiekę udzielaną osobom u schyłku życia. Interwencje te są przeprowadzane przez wieloprofesjonalny zespół, w skład którego wchodzą lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci, terapeuci zajęciowi, pracownicy socjalni, psychologowie i osoby duchowne. Opieka paliatywna może być świadczona na różnych poziomach, np. w środowisku zamieszkania, w szpitalach, hospicjach, w ramach opieki dziennej, przychodnianej, czy w domu pacjenta.
Pomimo licznych badań naukowych i wdrożenia wielu metod leczenia mających na celu spowalnianie postępu choroby, SM wciąż stanowi wielki problem dla pacjentów i ich rodzin. Niektóre Wyniki poszczególnych badań nad skutecznością interwencji paliatywnej wykazują ich skuteczność, jednak metaanaliza tych rezultatów może stanowić użyteczne źródło wiedzy dla profesjonalistów z zakresu ochrony zdrowia i osób podejmujących decyzje dotyczące polityki zdrowotnej.
Celem doniesienia jest ocena efektów terapeutycznych i skutków ubocznych interwencji z zakresu opieki paliatywnej u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym w badaniach, gdzie opiekę paliatywną porównano ze standardowym postępowaniem. Do przeglądu zakwalifikowano trzy badania kliniczne z udziałem 146 dorosłych z rozpoznaniem SM o przebiegu nawracającym z remisjami, oraz wtórnie i pierwotnie postępującym. W dwóch badaniach porównywano opiekę paliatywną uwzględniającą interwencję multidyscyplinarną z brakiem terapii, zaś w trzecim z opieką standardową. Obserwacje czyniono w różnych punktach czasowych (12, 16 i 24 tygodni od początku terapii) przyjmując jako wyniki parametry jakości życia związanej ze zdrowiem, zdarzenia niepożądane (ból, zaburzenia snu lub inne), męczliwość, wydolność poznawczą, nasilenie lęku i depresji, niepełnosprawność, częstość hospitalizacji, oraz czasy przeżycia bez nawrotów i bez progresji.
Wyniki tego przeglądu odzwierciedlają małą ilość przeprowadzonych badań i brak mocnych podstaw do wnioskowania o skuteczności opieki paliatywnej. Uzyskano dowody słabej lub bardzo słabej jakości w odniesieniu do różnic między grupami w których stosowano opiekę paliatywną a grupami kontrolnymi w zakresie jakości życia w odległej obserwacji, częstości zdarzeń niepożądanych i przyjęć szpitalnych. Metodyka analizowanych badań nie uwzględniała pomiarów męczliwości, zmian funkcji poznawczych, przeżycia bez nawrotów ani przeżycia bez progresji choroby.
Uzyskane dowody nie potwierdzają zasadności, ani nie przemawiają przeciw racjonalności rutynowego stosowania interwencji paliatywnej u osób z SM. Przegląd podkreśla niedobór wiedzy na temat skuteczności i bezpieczeństwa wielodyscyplinarnej interwencji paliatywnej. Do czasu opublikowania dalszych badań należy podjąć traktować interdyscyplinarną interwencję paliatywną jako uzupełnienia standardowej opieki uwzględniając potrzeby pacjentów ich bliskich oraz dostępne zasoby.
Istnieje potrzeba przeprowadzenia badań wysokiej jakości z udziałem pacjentów ze wskaźnikiem EDSS <8,0 (mniej nasiloną niepełnosprawnością) w przebiegu SM nad zastosowaniem kompleksowej interwencji paliatywnej (uwzględniającej składowe terapii zorientowanej na funkcje biologiczne, psychiczne i społeczne pacjentów), z prawidłowo określonymi punktami końcowej oceny według wytycznych podanych przez COMET.
Powtarzalna obwodowa stymulacja magnetyczna w rehabilitacji u osób po udarze
Powtarzalna obwodowa stymulacja magnetyczna (Repetitive peripheral magnetic stimulation - rPMS) to wynik ekspozycji niedowładnych mięśni obwodowych na pole magnetyczne generowane przy użyciu aplikatora cewkowego. Indukcja magnetyczna doprowadza neurony ruchowe do stanu czynnościowego, a to wywołuje skurcz mięśni. rPMS promuje plastyczność mózgu w wzbudzając aktywność uszkodzonych obwodów neuronalnych. rPMS poprzez bezbolesną stymulację głębokich struktur mięśniowych generuje proprioceptywne (kinestetyczne lub związane z uświadomieniem pozycji w stawach, ruchu i równowagi) sprzężenie zwrotne. Oddziaływanie to jest przeciwwskazane u pacjentów z wszczepionymi urządzeniami takimi jak rozruszniki serca lub głębokie symulatory mózgu.
Każdego roku około 23 miliony osób na świecie doświadcza pierwszego udaru mózgu, co czyni udar trzecią najczęstszą przyczyną utraty lat życia wskutek przedwczesnej śmierci bądź uszczerbku na zdrowiu, u 87% osób dotkniętych wywołując dysfunkcję ruchową przynajmniej jednej kończyny. Przewiduje się, że do 2030 r. 70 milionów osób po udarze będzie potrzebowało długoterminowej rehabilitacji, aby osiągnąć optymalną fizyczną, psychiczną sprawność oraz optymalny poziom uczestnictwa społecznego i zawodowego. Mimo że readaptacja społeczna pozostaje priorytetem w służbie zdrowia, 76% osób rok udarze pozostaje w domu z powodu niepełnosprawności.
Omawiany przegląd jest to aktualizacją przeglądu systematycznego Cochrane z 2017 r. Powodem niniejszego raportu były niejednoznaczność dostępnych informacji na temat skuteczności i bezpieczeństwa rPMS w rehabilitacji osób po udarze mózgu. Jego celem była ocena wpływu rPMS na poprawę czynności życia codziennego i zdolności funkcjonalnych u osób po udarze. Niniejsza analiza obejmuje 4 randomizowane kontrolowane badania porównujące rPMS z pozorną stymulacją, ze stosowaniem innych metod usprawniania lub bez, z udziałem 139 uczestników. Jako punkty końcowe przyjęto wydolność w czynnościach codziennych, czynność kończyny górnej, czynność kończyny dolnej, spastyczność, siłę mięśni i śmiertelność.
Autorzy stwierdzili, że utrzymujący się niewystarczający poziom dowodów nie upoważnia do sformułowania uogólnionego wniosku na temat skuteczności rPMS u osób z udarem mózgu. Żadne z analizowanych badań nie dostarczyło informacji na temat wpływu interwencji na czynności kończyny dolnej lub częstość zdarzeń niepożądanych (w tym ryzyko zgonu). Nadal nie ma dowodów uzasadniających rutynowe użycie rPMS w rehabilitacji osób po udarze mózgu.
Sformułowano wytyczne w projektowaniu przyszłych badań nad zastosowanie rPMS w udarach mózgu. Należy do nich zwiększenie liczebności badanych grup i dopasowanie protokołów badania rPMS (kryteria kwalifikacji, intensywność, czas trwania i częstość stymulacji, czas obserwacji) do badanego punktu końcowego.
Społeczność Europejskiej Robotycznej Szkoły Rehabilitacji
Europejska Robotyczna Szkoła Rehabilitacji to międzynarodowa inicjatywa wspierana przez Europejskie Towarzystwo Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacje i Sekcję Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji UEMS. Szkoła zainicjowała budowę międzynarodowej społeczności w celu harmonizowania i rozpowszechniania wiedzy o robotach w rehabilitacji i utworzenie sieci współpracy między specjalistami rehabilitacji.
W trymestrze październik 2019 / styczeń 2020 platforma internetowa Szkoły osiągnęła znakomity wynik 95 subskrypcji (z całego świata). Inicjatorzy wyrażają nadzieję, że ta społeczność szybko się rozrośnie, aby zwiększyć wiedzę z zakresu robotyki.
Aby przyłączyć się do społeczności fachowców zaangażowanych w rehabilitację z zastosowaniem robotów klinij tutaj.
 Report ER2 Community.pdf | [ ] | 278 kB |
Nowości Cochrane Rehabilitation - grudzień 2019
Z okazji jubileuszu trzylecia Cochrane Rehabilitation o znaczeniu tej inicjatywy i strategii dalszego rozwoju mówią Dyrektor Cochrane Rehabilitation prof. Stefano Negrini, Przewodnicząca komitetu Komunikacji Cochrane Rehabilutation prof. Francesca Gimiliano i Dyrektor Naukowy Fundacji Don Gnocchi, prof. Maria Chiara Carrozza.
Wspomaganie funkcji stania w dystrofii mięśniowej Duchenne'a
Dystrofia mięśniowa Duchenne'a jest najczęstszym schorzeniem nerwowo-mięśniowym dziedzicznie sprzężonym z chromosomem X. Na ogół po ukończeniu 10 roku życia chłopcy z dystrofią Duchenne'a stają się zależni od wózków inwalidzkich. W rehabilitacji tych osób niezbędne jest użycie ortoz i urządzeń wspomagających funkcję stania.
Celem przeglądu Cochrane była ocena użyteczności wyrobów służących do wspomagania funkcji stania takich jak ortozy HKAFO i KAFO na u chłopców i mężczyzn z dystrofią mięśniową Duchenne'a. Zastosowana strategia wyszukiwania zaowocowała identyfikacją 13 publikacji, jednak żadna z nich nie była randomizowaną próba kliniczną o jakości spełniającej kryteria włączenia do analizy.
W aktualnej literaturze naukowej na temat rehabilitacji osób z dystrofią Duchenne'a brakuje solidnie wykonanych badań dotyczących urządzeń wspierających funkcje stania. W praktyce klinicznej można się oprzeć jedynie na uzgodnionych opiniach ekspertów, którzy zalecają stosowanie pasywnych lub wyposażonych w siłowniki urządzeń do utrzymywania postawy stojącej w celu zapobiegania przykurczom i deformacjom zarówno na wczesnym, jak i późnym etapie choroby, kiedy utracone są możliwości chodzenia. Autorzy przeglądu podkreślili konieczność podjęcia dalszych badań dobrej jakości w omawianej kwestii.
Programy ćwiczeń w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) jest przewlekłą, zapalną chorobą tkanki łącznej, która atakuje częściej mężczyzn niż kobiety (stosunek płci wynosi 2:1) obejmując szkielet osiowy i stawy krzyżowo-biodrowe i będąc przyczyną zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych oraz wytworzenia syndesmofitów, które prowadzą do dolegliwości bólowych, niepełnosprawności i zesztywnienia kręgosłupa w charakterystycznym ustawieniu.
W leczeniu ZZSK istotną rolę ma postępowanie w celu zmniejszenie bólu i sztywności pleców oraz stawów krzyżowo-biodrowych oraz poprawy funkcji kręgosłupa. Programy postępowania ukierunkowane na na poprawę lub utrzymanie ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej są uznane za integralny element kompleksowego leczenia.
Celem cytowanego systematycznego przeglądu Cochrane była ocena korzyści i działań ubocznych programów ćwiczeń mających na celu poprawę funkcjonowania fizycznego, redukcję bólu, męczliwości oraz korzystny wpływ na ogólną aktywność choroby u osób z ZZSK. Włączono czternaście randomizowanych kontrolowanych badań z udziałem 1579 uczestników (w wieku od 39 do 47 - mediana 45 lat), w których porównywano programy ćwiczeń z brakiem interwencji lub ze standardowym leczeniem.
Analiza prac zaowocowała znalezieniem dowodów dowody umiarkowanej do niskiej jakości wskazujących, że programy ćwiczeń w porównaniu z brakiem interwencji nieznacznie poprawiają funkcjonowanie, redukują ból i nieznacznie zmniejszają aktywność choroby w ocenie pacjenta. Nie jest oczywiste, czy zastosowanie ćwiczeń miał wywiera wpływ na ruchomość kręgosłupa i męczliowść.
Dalsze badania powinny iść w kierunku oceny skuteczności terapii ruchem we wczesnych stadiach choroby, a programy ćwiczeń powinny być oceniane na różnych etapach. Mogłyby one być źródłem cennej wiedzy, czy połączenie leczenia biologicznego i programów rehabilitacyjnych u osób ze świeżo rozpoznanym lub wczesnym ZZSK jest skuteczne w zapobieganiu deformacji i niepełnosprawności.
Rehabilitacja w celu redukcji deficytu uwagi po udarze mózgu
Uwaga to zdolność do skupienia zasobów poznawczych na wybranych aspektach środowiska oraz jako neuronalna gotowość do reagowania na bodźce. W pojęciu uwagi można wyróżnić: czujność (gotowość do reagowania), selektywną uwagę (umiejętność skupienia się na określonych bodźcach przy jednoczesnym ignorowaniu nieistotnych), trwała uwaga (zdolność do utrzymywania koncentracji przez dłuższy czas), uwagę (wzrokowo)-przestrzenną (zdolność rozmieszczania uwagi na obiektach usytuowanych w przestrzeni), i podzielną uwagę (zdolność do jednoczesnego podejmowania wielu zadań).
U 24% do 51% pacjentów wypisanych ze szpitala po udarze mózgu zaburzenia uwagi wpływają na wydolność w codziennych czynnościach, nastrój i jakość życia. Poprawa funkcji poznawczych należy do priorytetów badań naukowych poświęconym osobom po udarze mózgu.
Zaburzenie uwagi może być związane zarówno z uszkodzeniami przednich struktur mózgu powodujących rozproszenie, jak i tylnych, które mogą powodować np. trudności w zrozumieniu instrukcji. Dla uzyskania optymalnego wyniku funkcjonalnego, rehabilitację w kierunku odzyskania funkcji poznawczych należy zaprojektować indywidualnie. Interwencje mogą być ukierunkowane na przywrócenie funkcji poznawczych i / lub kompensację polegającą na zmniejszenie upośledzenia funkcji poznawczych za pomocą strategii minimalizujących skutki zaburzenia niedoborów uwagi. Skuteczność obu strategii pozostaje niejasna.
Celem omawianego przeglądu Cochrane jest analiza dowodów na efektywność rehabilitacji osób z udarem mózgu w zakresie redukcji deficytów uwagi. Jako wyniki końcowe przyjęto zdolność do wykonywania codziennych czynności, nastrój i jakość życia. Włączono sześć randomizowanych badań kontrolowanych opublikowanych przed lutym 2019 r., z udziałem 223 uczestników mających problemy z uwagą po udarze mózgu. Badania porównywały interwencje poznawcze ukierunkowane na zdolności uwagi ze zwykłą opieką lub brakiem terapii. Wyniki mierzono bezpośrednio po rehabilitacji, jak i po okresie obserwacji. Wyłączono interwencje terapeutyczne nie wymagające skupienia uwagi takie jak leczenie z zastosowaniem programów komputerowych wymagające niewielkiego skupienia uwagi oraz interakcje społeczne. Słuchanie muzyki, medytacja, joga lub zostały także wyłączone.
Mała liczba włączonych badań, niska liczność badanych grup i ryzyko stronniczości w raportowaniu wyników interwencji spowodowały, że jakość dowodów oceniono jako ogólnie bardzo niską do umiarkowanej. Nie było wystarczających danych, aby ocenić, czy leczenie jest bardziej skuteczne w fazie ostrej lub okresie późniejszym. Ponadto nie udało się ustalić, czy na skuteczność leczenia wpływa nasilenie upośledzenia uwagi u badanych, i czy też efekty różniły się w zależności od częstotliwości interwencji (liczba sesji na tydzień), intensywności interwencji (całkowita liczba godzin interwencji) i rodzaju interwencji.
Autorzy wnioskują, że rehabilitacja w celu redukcji deficytów uwagi po udarze mózgu może poprawić niektóre szczególne aspekty uwagi bezpośrednio po zastosowaniu interwencji. Nie zaleziono dowodów wskazujących, czy korzyści utrzymują się w długim okresie. Jednak zwiększenie uwagi w krótkim okresie może umożliwić pacjentom lepsze zaangażowanie się w rehabilitację i poprawę ich zdolności do radzenia sobie z zadaniami, w których jednocześnie musi być wykonywana więcej niż jedna aktywność np. chodzenie i mówienie. Ważne jest, aby w dalszych badaniach na skutecznością rehabilitacji w celu poprawy uwagi ściśle monitorować efekty, ponieważ bieżąca analiza nie może być podstawa do sformułowania rekomendacji konkretnego postępowania. Ponadto w przyszłych badaniach należy skupić się na zapewnieniu o wyższej jakości metodologicznej i oceniać trwałość efektu oraz badać, czy poprawa uwagi przekłada się na lepsze funkcjonowanie w życiu codziennym.
Strona 22 z 42
